Πάτρινό Καρναβάλι: Έθιμο σοκολατοπόλεμος ιστορική αναδρομή

ΕΘΙΜΟ ΣΟΚΟΛΑΤΟΠΟΛΕΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Ο Σοκολατοπόλεμος είναι ένα έθιμο με μακραίωνη ιστορία, αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό του Πατρινού Καρναβαλιού και είναι τόσο παλιό όσο και το ίδιο το Καρναβάλι. Δεν υπάρχουν πολλά γραπτά κείμενα που να αναφέρουν την ακριβή ημερομηνία που καθιερώθηκε το έθιμο. Από διάφορα όμως ιστορικά στοιχεία όπως εφημερίδες, φωτογραφίες, μαρτυρίες παλιών Πατρινών που έζησαν ή άκουσαν από μεγαλύτερούς τους για το έθιμο, μπορούμε να πούμε ότι ξεκινά το 1899. Είναι η χρονιά όπου έχουμε γραπτές μαρτυρίες για τις σοκολάτες που ρίχτηκαν στο Καρναβάλι και συγκεκριμένα οι εφημερίδες της εποχής ανέφεραν ότι πετιούνταν και Ιταλικές σοκολάτες που είχαν εισαχθεί από το Τορίνο για το σκοπό αυτό. Μάλιστα ο τρόπος του πετάγματος ήταν πρωτότυπος, αφού από μαρτυρίες γνωρίζουμε ότι επρόκειτο για ένα άρμα που είχε επάνω μία τεράστια χήνα που όταν άνοιγε τα φτερά της, από μέσα πετάγονταν σοκολάτες. Αυτός ήταν ο πρώτος επίσημος σοκολατοπόλεμος που έγινε στους δρόμους της Πάτρας. Αυτή η χρονιά ήταν η αφετηρία για τον σοκολατοπόλεμο και αυτό οφείλεται στην αγάπη και το μεράκι των Πατρινών, που δεν άφησαν να χαθεί στον φθοροποιό χρόνο το παραδοσιακό αυτό έθιμο. Μη φειδώμενοι κόπου και χρήματος, το κράτησαν αναλλοίωτο και μας το παρέδωσαν ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Τα άρματα ξεκινούσαν με καρναβαλικά εμβατήρια, διέσχιζαν τους δρόμους της πόλης, γίνονταν σοκολοτομαχίες χωρίς αντίσταση, και εκτόξευαν συνεχώς ‘’τα γλυκά’’ βόλια τους στον άμαχο πληθυσμό. Ο λαός έμενε στα σπίτια του, οι περαστικοί δεν έτρεχαν να κρυφτούν, και όσοι έμεναν στα σπίτια τους άνοιγαν τα παράθυρα, και έβγαιναν στα μπαλκόνια για να
πιάσουν σοκολάτες. Οι περαστικοί άπλωναν τα χέρια τους να πιάσουν τις σοκολάτες ή έσκυβαν να τις πάρουν από κάτω. Μικροί μεγάλοι συναγωνίζονταν, ποιος θα πιάσει περισσότερες σοκολάτες, από τα άρματα.
Οι σοκολάτες αυτές είχαν μια χάρη, μια μαγεία, μια άλλη νοστιμιά.
Κουβαλούσαν μαζί τους μια ιστορία, την ιστορία του καρναβαλιού της Πάτρας, δεν είχαν καμία σχέση με αυτές που αγοράζουμε. Το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης, στο μεγαλύτερο ποσοστό της, βρίσκονταν σε αναμονή περιμένοντας να έρθει η Κυριακή της Αποκριάς, για να αφιερωθούν στον σοκολατοπόλεμο.
Το πρόγραμμα των καρναβαλικών εκδηλώσεων έγραφε: “Σάββατο μεσημέρι Σοκολατοπόλεμος”. Τα πληρώματα των σοκολατοριχτών με τη συνεργασία των διαφόρων Συλλόγων κατέστρωναν το όλο πρόγραμμα. Αυτή η εκδήλωση έφερνε τη χαρά και το χρώμα της ημέρας σ’ όλα τα σημεία της πόλης. Η γιαγιά στην πόρτα ή το παράθυρο ή το μπαλκόνι έτρεχε να πιάσει, μια σοκολάτα που της θύμιζε το 1939, 1930 και ποιος ξέρει πόσο πιο πίσω.
Εξάλλου, τα μεγάφωνα ξεσήκωναν με καρναβαλικά τραγούδια τον κόσμο, για να τρέξει να πιάσει σοκολάτες. Οι σοκολατορίψεις και ο σοκολατοπόλεμος αποτελούν ένα από τα πιο αυθεντικά έθιμα, που η απαρχή τους ανιχνεύεται στα πρώτα βήματα του Πατρινού Καρναβαλιού, προκαλώντας πάντα τον ενθουσιασμό και την αδημονία των καρναβαλιστών και των θεατών. Το έθιμο συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, παρότι τα χρόνια που θα έρθουν είναι δύσκολα όχι μόνο για την Πάτρα αλλά και για όλη την Ελλάδα. Όμως η οικονομική ανάπτυξη της πόλης μας, κυρίως λόγω της εξαγωγής σταφίδας που είχε ξεκινήσει από τα τέλη του περασμένου αιώνα, δίνει την δυνατότητα στους Πατρινούς να γεύονται όλες τις απολαύσεις. Συγκεκριμένα δαπανούνται μεγάλα ποσά από εμπόρους Πατρινούς για την διατήρηση του Καρναβαλιού αλλά και του σοκολατοπόλεμου. Κάθε χρόνο αγόραζαν χιλιάδες σοκολάτες και πολλές φορές ξόδευαν από το υστέρημά τους για να κάνουν το κέφι τους. Ένα κέφι που αν δεν το ζήσει κανείς δεν μπορεί να το νιώσει.
Χαρακτηριστικά λέγεται ότι οι Πατρινοί τρελάθηκαν και σκορπούν τα λεφτά τους αγοράζοντας σοκολάτες για να τις πετούν στον κόσμο. Δυστυχώς όμως κανείς δεν μπορεί να καταλάβει την χαρά που νιώθει ο σοκολατοπολεμιστής, όταν βρίσκεται πάνω στο άρμα όταν χιλιάδες χέρια παρακαλούν για να πάρουν μία σοκολάτα. Σκοπός δεν είναι η γλυκιά της γεύση, όσο το γούρι που πιστεύουν ότι θα τους φέρει την υπόλοιπη χρονιά, χαρίζοντάς τους γλύκες όπως γλυκιά είναι και αυτή. Έτσι όλοι οι άνθρωποι που πετούν κάνουν ένα κοινωνικό έργο και παράλληλα ικανοποιούνται έχοντας προσφέρει κάτι στους συμπολίτες τους και στους ξένους θεατές που παρακολουθούν το Καρναβάλι. Βέβαια οι πιο ευνοημένοι είναι εκείνοι/ες που βρίσκονται στα μπαλκόνια, και δέχονται ομοβροντίες από σοκολάτες, τις οποίες ανταποδίδουν με δικές τους (σοκολατομανίες με τους σοκολατοπαίκτες). Ποιός από τους παλιούς δεν θυμάται τις σοκολατομαχίες και σοκολατοδρομίες στις οδούς Μαιζώνος, Κορίνθου και Αγ. Νικολάου, όπου μεταμφιεσμένοι πατρινοί επέβαιναν σε άμαξες και εκσφενδόνιζαν σοκολάτες στα μπαλκόνια, κυρίως σε εκείνο που βρίσκονταν οι αγαπημένοι τους, στους τυχερούς περαστικούς και στις αυλές των σπιτιών. Τότε καθιερώνεται η μπαλκονάτη σοκολάτα, η οποία χρειάζεται τεχνική για να ριχθεί και όχι τόσο δύναμη Χρονιά ορόσημο για τον σοκολατοπόλεμο της πρώτης περιόδου είναι το 1939 που έγινε το καλύτερο προπολεμικό Καρναβάλι. Μάλιστα σε εφημερίδα της εποχής αναφέρονται τα εξής: «δύο ντομινοφόροι πετούσαν από ένα ταξί εκ μέρους της Καρναβαλικής Επιτροπής σοκολάτες σε όλο τον κόσμο, ενώ ακολουθούσαν ακόμη πολλά αυτοκίνητα, και στο τέλος της καρναβαλικής πορείας ένα φορτηγό με μία μεγάλη ομάδα γνωστών συμπολιτών (σοκολατοριχτών), πέταξε για την εποχή εκείνη το θαυμαστό ποσό των 10.000 τεμαχίων. Την επόμενη ημέρα, όπως αναφέρει ο τύπος, δεν υπήρχε σε όλη την Πάτρα ούτε για δείγμα μία πλάκα σοκολάτας. Εδώ ολοκληρώνεται η πρώτη περίοδος της εποχής εκείνης, που περιλαμβάνει την αφετηρία του «πόλεμου» της σοκολάτας. Τα χρόνια μετά τον πόλεμο είναι δύσκολα, δεν υπάρχει καιρός για διασκέδαση. Όμως το 1951 ξαναδημιουργούνται τα μουσικά σωματεία: «ΟΡΦΕΥΣ» και «ΠΑΤΡΑΙΚΗ ΜΑΝΔΟΛΙΝΑΤΑ» και μαζί ξαναρχίζει η δεύτερη περίοδος για τον σοκολατοπόλεμο. Τώρα πια το Καρναβάλι αποτελεί θεσμό για την Πάτρα και η διοργάνωση τίθεται υπό την αιγίδα του Δήμου Πατρέων το 1952, του οποίου γίνεται και ο κύριος διοργανωτής. Έτσι στα χρόνια που θα ακολουθήσουν δεν θα μπορεί να φανταστεί ούτε επισκέπτης ούτε ντόπιος παρέλαση στην Πάτρα χωρίς σοκολατοπόλεμο. Μεγάλη όμως αποθέωση και ημέρες δόξας θα γνωρίσει το έθιμο την δεκαετία του ’60 και του ’70, αφού η ρίψη σοκολάτας δίνει και παίρνει όχι μόνο στη διάρκεια των καρναβαλικών χορών (χοροεσπερίδες), αλλά και στις άλλες βραδιές της αποκριάς στα κέντρα διασκέδασης, που καθιερώνεται ανάμεσα στις παρέες. Την εποχή εκείνη τα κέντρα ήταν στρωμένα με χιλιάδες σοκολάτες, οι οποίες ήταν γάλακτος, στενόμακρες και ελαφριές. Παλιά δεν τελείωνε πάρτι χωρίς… όργιο σοκολατομαχίας. Οι σοκολατοβιομηχανίες έφτιαχναν και μια πολύ μικρή ειδική σοκολάτα, που έγραφε «Πατρινό Καρναβάλι» και ήταν κατάλληλη για πέταγμα σε κλειστούς χώρους (χορούς, μπουρμπούλια). Το πέταγμα της σοκολάτας ήταν, επίσης, αφορμή για να αρχίσει ένα φλερτ. Στα χρόνια που πέρασαν το Καρναβάλι δέχθηκε πολλές αλλαγές, έως ότου πάρει την σύγχρονη μορφή του. Παρόλα αυτά κάτι που έμεινε αναλλοίωτο στο πέρασμα του χρόνου είναι ο σοκολατοπόλεμος. Τη δεκαετία του 1980 το έθιμο αρχίζει να φθίνει, η οικονομική ενίσχυση ήταν από τον Δήμο μικρή και οι ποσότητες της σοκολάτας που αγοράζονταν περιορισμένες, αφού δεν έφθαναν να καλύψουν μία διαδρομή χιλιομέτρων και ένα πλήθος 250.000 ατόμων. Το 1989, ενώ ο σοκολατοπόλεμος έτεινε να σβήσει, μια ομάδα Πατρινών με πολλή αγάπη και μεράκι για το έθιμο και με πολλά μέλη της να είναι ακόμα και σήμερα μέλη στους «Σοκολατορίχτες», στις «Σοκολατομαχίες», «Σοκολατοδρομίες», «Σοκολατομανίες» και στους «Σοκολατοπαίκτες» ανέλαβε την πρωτοβουλία να το επαναφέρει. Ήρθε σε επαφή με εγχώριες και αλλοδαπές σοκολατοβιομηχανίες και κατάφερε να εξασφαλίσει με την δική τους συμπαράσταση 40.000 σοκολάτες διαφόρων ειδών, μεγέθους και βάρους, καταρρίπτοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Αξίζει να σημειωθεί πως οι εταιρείες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της ομάδας και προσέφεραν πρωτοφανή ποσότητα σοκολάτας σε πάρα πολύ χαμηλό κόστος. Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια με επιτυχία. Έτσι από το 1991, ενενήντα δύο χρόνια μετά την καθιέρωση του εθίμου, άρχισε να δημιουργείται ο πρώτος Σύλλογος Σοκολατοριχτών, που στο Καρναβάλι του 1992 κάνει μια εντυπωσιακή εμφάνιση πετώντας 80.000 τεμάχια σοκολάτες.
Οι «σοκολατορίχτες», χρειάζονται ειδική εκπαίδευση στην ρίψη από το (2ο) δεύτερο έως και τον (6ο) έκτο όροφο, ώστε να μην τραυματιστεί κάποιος θεατής. Στις πολυκατοικίες πολλές φορές για να πάρουν σοκολάτες κατεβάζουν με σχοινί κουβάδες, ομπρέλες, κουβέρτες πιασμένες σε μανταλάκια. Όταν αυτές ανεβαίνουν στους πάνω ορόφους, πολλές φορές οι από κάτω τις παίρνουν. Η μεγάλη πομπή, μάκρους πέντε χιλιομέτρων, κλείνει με άρματα – φρούρια, απ’ όπου γίνονται οι σοκολατομαχίες. Από το 1996 μέλη των σοκολατοριχτών κάθε χρόνο, παρά τα στενά οικονομικά πλαίσια, ανεβαίνουν στην Αθήνα με έξοδά τους και πηγαίνουν προσκεκλημένοι σε δημοφιλείς τηλεοπτικές εκπομπές, με σκοπό να γλυκάνουν τους παρουσιαστές με σοκολάτες και παράλληλα να προβάλουν το έθιμο του σοκολατοπόλεμου του Πατρινού Καρναβαλιού, του οποίου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι. Στον 20ο αιώνα η Πάτρα απέκτησε προβάδισμα στις καρναβαλικές εκδηλώσεις με το σοκολατοπόλεμο. Την τελευταία εικοσαετία το έθιμο έχει καθιερωθεί στη τοποθέτηση του Καρναβαλικού Λαβάρου στο Δημαρχείο, στην τελετή έναρξης, στην παρέλαση του καρναβαλιού των παιδιών και το μεσημέρι του τελευταίου Σαββάτου της Αποκριάς στο ιστορικό κέντρο. Χρόνο με τον χρόνο το έθιμο αυτό καθιερώνεται όλο και περισσότερο κατά την καρναβαλική περίοδο και είναι αποκλειστικά Πατρινό, αφού γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στην πόλη μας.
Ο σοκολατοπόλεμος είναι εθελοντισμός, αυθορμητισμός, κέφι, δημιουργία, ιασκέδαση, ντόρος, εκτόνωση, ψυχαγωγία με άλλα λόγια είναι ότι είναι ένα παιχνίδι. Είναι θεσμός που αυθόρμητα λειτουργεί, δημιουργεί και εκφράζεται στο Πατρινό Καρναβάλι και απαιτείται ενεργή, υπεύθυνη και δημιουργική κοινωνία. Γιατί και στο Σοκολατοπόλεμο: «Λέμε Εγώ και εννοούμε Εμείς… Λέμε Εγώ και εννοούμε Μαζί. Όλοι Μαζί…»

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ ΣΟΚΟΛΑΤΟΡΙΚΤΩΝ

1) ΣΟΚΟΛΑΤΟΡΙΧΤΕΣ (1991), Πρόεδρος Βασίλειος Αναστασόπουλος.
2) ΣΟΚΟΛΑΤΟΜΑΧΙΕΣ (1996), Πρόεδρος Δρ. Περικλής Δημητρόπουλος.
3) ΣΟΚΟΛΑΤΟΔΡΟΜΙΕΣ (1997), Πρόεδρος Χριστίνα Ζορμπά.
4) ΣΟΚΟΛΑΤΟΜΑΝΙΕΣ (2002), Πρόεδρος Δρ. Γεωργία Τρακαδά &
5) ΣΟΚΟΛΑΤΟΠΑΙΚΤΕΣ (2007) Πρόεδρος Διονυσία Τσιάκου.
Τα σωματεία αυτά ιδρύθηκαν από λάτρεις του εθίμου του σοκολατοπόλεμου, της σοκολατοριψίας, της σοκολατομανίας των σοκολατομαχιών, και του σοκολατοπαιξίματος. Τα περισσότερα μέλη έχουν συμμετοχή σε πολλές σοκολατομαχίες, σοκολατοδρομίες, και σοκολατοϊστορίες με αποτέλεσμα να είναι γνώστες της εμπειρίας του πετάγματος, αφού χρειάζεται κάποια τεχνική για το ρίξιμο της σοκολάτας ώστε να μην προκληθεί κάποιος τραυματισμός.
Οι βασικοί σκoπoί ίδρυσής τους είναι : Η ανάπτυξη, η διάδοση, η διατήρηση, η εvημέρωση και η διαφύλαξη τoυ παλαιού και ωραίου εθίμου τoυ σοκολατοπόλεμου, όπως αυτό έχει επικρατήσει κατά τηv περίoδo τoυ Πατρινού Καρναβαλιού. Επίσης η διοργάνωση σοκολατοπόλεμου και η ρίψη σοκολατών στα κέντρα διασκεδάσεως και σε άλλες εκδηλώσεις όπου γίνονται διάφοροι χoρoί στηv πόλη μας, σε άλλα μέρη στηv Ελλάδα και το εξωτερικό. Τo μοίρασμα σοκολατών σε ευαγή ιδρύματα, σχολεία, σωφρονιστικά καταστήματα. Η προβολή και παρουσίαση τoυ εθίμου στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, Παvελλαδικής, Περιφερειακής εμβέλειας. Σε όλους αυτούς ανήκουν πολλά συγχαρητήρια για την προσπάθειά τους να διατηρηθεί ζωντανό το έθιμο αυτό. Τελειώνοντας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους εκείνους που βοηθούν και στηρίζουν την προσπάθεια διατήρησης του εθίμου του σοκολατοπόλεμου, που είναι ο κινητήριος μοχλός του Πατρινού Καρναβαλιού, όπως επίσης τα μέλη μας, τα οποία πολλές φορές μη φειδώμενα κόπου, χρόνου και εξόδων, συμβάλουν στην δημιουργία και επιτυχία του θεσμού, που αποτελεί πολιτιστική κληρονομιά μας.

Ο «ΣΟΚΟΛΑΤΟΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ»

Ένα από τα έθιμα του Πατρινού καρναβαλιού είναι ο γνωστός σοκολατοπόλεμος στις αποκριάτικες εκδηλώσεις – παρελάσεις. Αυτοί που ρίχνουν τις σοκολάτες ονομάζονται σοκολατορίχτες και όσοι τις πιάνουν σοκολατοκυνηγοί.
Μάλιστα υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι που ρίχνονται και πιάνονται οι σοκολάτες.

ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΗΦΑΣΜΕΝΗ ΜΕ ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΣΟΚΟΛΑΤΟΠΟΛΕΜΟΥ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΕΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ

1) Δρόμου (δρομάτη) απλό: πιάνεις και δίνεις ή πετάς σοκολάτες οιαδήποτε βάρους, για τις σοκολατοδρομίες
2) Μπαλκονιού (μπαλκονάτη): πιάνεις και πετάς σοκολάτες για να φθάσουν: α) μέχρι τον 1ο όροφο βάρους από 25 γραμμάρια β) μέχρι τον 3ο όροφο από 45 έως 60 γραμμάρια και γ) μέχρι τον 6ο όροφο από 85 έως 100 γραμμάρια.
3) Βεντάλιας (βενταλάτη): πιάνεις και πετάς από 3-5 σοκολάτες μαζί, σαν να ανοίγεται βεντάλια: α) με το ένα χέρι, σοκολάτες μονό και β) με τα δύο χέρια, από 3-5 σοκολάτες διπλό,
4) Σακούλας (σακουλάτη/ο) : πιάνεις και πετάς σοκολάτες με δύο τρόπους α) με ένα χέρι μονό και β) με τα δύο χέρια διπλό,
5) Χούφτας (χουφταλάτη/ο) : πιάνεις και πετάς σοκολάτες α) μονό, με το ένα χέρι και β) διπλό, μετά δύο χέρια
6) Πέταλου (πεταλάτη/ο) : πιάνεις και πετάς σοκολάτες με ημικυκλική κίνηση, σαν πέταλο. Όμως αν έχεις κάποιον άχτι πετάς από 3-5 σοκολάτες α) με το ένα χέρι, μονό και β) μετά δύο χέρια διπλό, αλλά επειδή είναι επικίνδυνο δεν
εφαρμόζεται
7) Χεριού : δίνεις σοκολάτες στο χέρι βάρους πάνω από 150 γραμμάρια.
8) Κουτιού : πετάς σοκολάτες με το κουτί
9) Μπλόφας (μπλοφάτη/ο): πετάς τις σοκολάτες πίσω από την πλάτη, ώστε να αιφνιδιαστεί αυτός που βρίσκετε πίσω.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΙΑΣΙΜΑΤΟΣ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ

1) Καπελάτο: Χρησιμοποιούν ένα καπέλο σαν απόχη, για να πιάσουν σοκολάτες.
2) Κουβαδάτο ή Καλαθάτο: Χρησιμοποιούν ένα κουβά ή ένα καλάθι σκέτο ή το κατεβάζουν με σχοινί από κάποιο παράθυρο ή μπαλκόνι πολυκατοικίας για να πιάσουν σοκολάτες.
3) Ομπρελάτο : Χρησιμοποιούν μια ανοιχτή ομπρέλα ή την κατεβάζουν με σχοινί από κάποιο παράθυρο ή μπαλκόνι πολυκατοικίας για να πιάσουν σοκολάτες.
4) Τσουβαλάτο: Χρησιμοποιούν ένα άδειο τσουβάλι δεμένο στα άκρα με σχοινί που κατεβάζουν από κάποιο παράθυρο ή μπαλκόνι πολυκατοικίας για να πιάσουν σοκολάτες.
5) Κουβερτάτο : Χρησιμοποιούν μια κουβέρτα δεμένη στα άκρα με σχοινί που την κατεβάζουν από παράθυρο ή μπαλκόνι πολυκατοικίας για να πιάσουν σοκολάτες.

Ακολούθησε το Stage News στο Google news και μάθε όλα τα τελευταία νέα.